InstagramYoutubeFacebook

Brama Wyżynna, początek Gdańskiej Drogi Królewskiej

zabytki
Preview
Preview

Najważniejsza brama wjazdowa do Gdańska pierwotnie znajdowała się pomiędzy nowożytnymi fortyfikacjami miasta, które zostały zaprojektowane przez Hansa Kramera i wzniesione w latach 1571–1576. To przez tę bramę polscy królowie zawsze wjeżdżali do Gdańska. Budowę bramy ukończono ostatecznie w 1588 roku, a więc pierwszym polskim królem, który ją ujrzał, był August III Waza.

Projektantem bramy, w duchu stylu renesansu, był Wilhelm van den Blocke i to on nadał jej piękną kamienną dekoracje. Masywna forma budowli inspirowana była bramami miejskimi Antwerpii, które wzorowane były na włoskich konstrukcjach. W zasadniczej części bramy trzy wloty, główny największy przeznaczony dla ruchu kołowego i po bokach dwa mniejsze przeznaczone dla ruchu pieszego. Wjazd i wejścia flankowane są podwójnym pilastrem z kapitelem toskańskim. Cała kondygnacja ozdobiona rustyką z głęboko ciosanym ornamentem roślinnym. Bardzo ciekawym elementem jest górna część budowli, czyli attyka, można powiedzieć że nieproporcjonalnie wysoka. Istnieje konstrukcyjne uzasadnienie takiego rozwiązania, w tej części budowli chowała się brona czyli krata broniąca wjazdu do miasta. Głównym zdobieniem attyki, jest tak zwana triada herbowa, nad głównym wjazdem herb Rzeczypospolitej podtrzymywany przez dwa anioły, po prawej herb Gdańska podtrzymywany przez dwa lwy i po lewej herb Prus Królewskich podtrzymywany przez dwa jednorożce. Całość wieńczą cztery lwy pilnujące wjazdu do miasta.

Przy zakończeniu pilastrów, znajdują się trzy sentencje łacińskie, jest to wpływ panującej wówczas modzie na umieszczanie sentencji o sprawiedliwości, pobożności, pokoju, wolności i zgodzie:

Pierwsza: Sapientissime fiunt quae pro Republica fiunt – "Najmądrzej dzieje się wszystko, co się dzieje dla Republiki".

Druga: Lustitia et Pietas duo sunt Regnorum omnium Fundamenta – "Sprawiedliwość i pobożność to dwie podstawy wszystkich królestw." Co ciekawe, jeśli przeczytamy tylko dolną, uwydatnioną linijkę, otrzymamy: Rum omnium Fundamenta, co można przetłumaczyć jako "Rum podstawą wszystkiego." To uznawane jest za typowy przykład ówczesnego gdańskiego humoru.

Trzecia: Civitatib.(us) haec optanda bona maxime Pax Libertas et Concordia – Dobra najbardziej dla państw pożądane to pokój, wolność, zgoda.