Powstała pod koniec XIX wieku, to jedyny zachowany tego typu obiekt handlowy w mieście, który do dziś pełni swoją pierwotną funkcję. Budowę hali rozpoczęto w 1894 roku, a jej projektantem był architekt Kurt Fehlhaber. Hala miała na celu ograniczenie handlu ulicznego na Głównym i Starym Mieście. Obiekt wyróżnia się eklektycznym stylem architektonicznym, łączącym cechy neogotyku i neorenesansu. Jego fasada z licznymi wieżyczkami luźno nawiązuje do innych gdańskich zabytków. Wnętrze hali początkowo mieściło 188 drewnianych kiosków i stoisk, a także pomieszczenia administracyjne, posterunek policji i toalety. Wokół budynku rozstawiono stragany tzw. zielonego rynku. W latach 30. XX wieku uproszczono elewacje, a w hali dobudowano antresolę wzdłuż ściany zachodniej. Podczas II wojny światowej budynek pełnił funkcję magazynu żywności, przetrwał jednak wojnę bez większych uszkodzeń. W latach 1999-2001 hala przeszła gruntowny remont, podczas którego odrestaurowano jej fasady oraz zmodernizowano wnętrze, nadając mu nowoczesny i funkcjonalny wygląd. W trakcie prac archeologicznych odkryto w podziemiach pozostałości romańskiego kościoła św. Mikołaja z XII wieku, który był częścią dawnej osady targowej na tym terenie. Cenne relikty prezbiterium i części nawy kościoła zostały wyeksponowane w formie podziemnego skansenu archeologicznego. W sąsiedztwie hali odkryto również dobrze zachowaną romańską piwnicę, która według naukowców jest najstarszą zachowaną budowlą w Gdańsku. Planuje się jej udostępnienie zwiedzającym.

Należąca niegdyś do zamożnej wdowy Olgi Peters eklektyczna willa, powstała około 1900 roku, obecnie mieści filię Poczty Polskiej. Choć wygląd budynku nieco odbiega od pierwotnego – zniknął tympanon i zdobiące go rzeźby – fasada wciąż przyciąga uwagę bogato zdobionymi fryzami. W dekoracjach frontowych można dostrzec nawiązania do rolniczego charakteru Oruni, takie jak płaskorzeźby przedstawiające zboża, winorośl i kwiaty.

Jest to najstarsza i najbardziej okazała rezydencja w Sopocie. Została założona w II połowie XIX wieku przez kupca i przemysłowca Teodora Bahrendta. W 1857 roku właściciel wybudował pośrodku posesji piętrowy pałacyk o architekturze wzorowanej na renesansowych willach włoskich, z kwadratową wieżą zwieńczoną widokową loggią. Przed pałacykiem znajduje się obszerny taras obramowany kamienną balustradą. Z tarasu szerokie schody prowadzą do parku. W parku znajduje się cenny, ponad 150-letni drzewostan składający się z modrzewi, buków, dębów, lip i choin kanadyjskich. Pałac dwukrotnie przebudowywano: w 1933 roku dostawiono południowe skrzydło, a w 1975 roku wzniesiono dodatkowe piętro nad główną częścią budynku, niszcząc przy tym fragmenty dawnego wystroju. W obecnej chwili cała posesja wraz z budynkiem należy do osoby prywatnej.

Pierwsza wzmianka o młynie w Oliwie pochodzi z 1594 roku, kiedy funkcjonował jako folusz, służący do obróbki sukna. W 1613 roku przeszedł na własność konwentu oliwskiego cystersów i został przebudowany na młyn zbożowy, który pozostawał w rękach zakonu do 1831 roku.Znacząca przebudowa miała miejsce w 1874 roku, kiedy powstał obecny budynek młyna, choć oba obiekty były jeszcze wielokrotnie modyfikowane. Kolejne większe modernizacje przeprowadzono między 1881 a 1893 rokiem, w latach 20. XX wieku, a także w latach 1935–1940, kiedy młyn został zelektryfikowany.Na przełomie XIX i XX wieku młyn przechodził przez ręce różnych właścicieli. W latach 1914–1926 należał do Johannesa Wernera, później do Sophii Werner (1927–1928) oraz Erbena Wernersche (1929). W latach 1931–1942 młynem zarządzał Arnold Kirsten, z wyjątkiem lat 1936–1937, kiedy właścicielem była firma Dahlmann J. off H.-G., prowadząca działalność w młynie od 1916 roku.Po II wojnie światowej młyn został przejęty przez skarb państwa. W 1946 roku funkcjonował jako Państwowy Młyn Wodno-Elektryczny, a w 1956 roku należał do Bydgoskich Zakładów Młynarskich. W latach 80. XX wieku przeszedł gruntowny remont, a w 1992 roku został odkupiony od Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego w Gdańsku i trafił w ręce prywatne.Dziś młyn w Oliwie, z bogatą historią sięgającą XVI wieku, stanowi świadectwo wielowiekowego dziedzictwa przemysłowego regionu.

Kościół Matki Bożej Bolesnej to neogotycka świątynia rzymskokatolicka, znajdująca się w gdańskim Śródmieściu. Idea budowy świątyni w tej części miasta sięga 1909 roku, kiedy powstał pierwszy komitet budowy kościoła. Realizacja projektu rozpoczęła się dopiero w 1926 roku według planów Felixa Tiedego i Friedricha Fischera. Świątynia, wzniesiona pod wezwaniem Liebfrauenkirche, miała pełnić funkcję wotum upamiętniającego ofiary I wojny światowej. Uroczysta konsekracja odbyła się 16 września 1928 roku, a już 1 kwietnia 1929 kościół ustanowiono siedzibą nowo powstałej parafii Matki Bożej Bolesnej, obejmującej północną część Dolnego Miasta, Przeróbkę, Rudno oraz okoliczne tereny, w tym Przejazdowo.Świątynia została zaprojektowana w stylu neogotyckim jako jednonawowy kościół z transeptem zorientowanym na osi wschód-zachód. Charakterystycznym elementem architektury są schodkowe szczyty od strony północnej i południowej oraz smukła wieża sygnaturka wznosząca się ponad dwuspadowym dachem. Wewnątrz znajdują się dwie kaplice: Chrystusa Miłosiernego, z przedwojenną rzeźbą Serca Pana Jezusa, oraz Matki Bożej Ostrobramskiej. Wystrój wnętrza obejmuje marmurową chrzcielnicę z rzeźbą św. Jana Chrzciciela, figurę Matki Bożej Bolesnej oraz krucyfiks. W 2007 roku wnętrze wzbogacono o 16 witraży, które nawiązują do postaci beatyfikowanych i kanonizowanych przez Jana Pawła II. Kościół Matki Bożej Bolesnej jest nie tylko miejscem kultu religijnego, ale również symbolem pamięci o tragicznych wydarzeniach I wojny światowej i ważnym elementem historii Gdańska.

Willa w stylu eklektycznym z elementami neogotyku angielskiego została wzniesiona w 1874 roku na miejscu dawnego Młyna XI. Jej budowę zlecił Józef Napromski, ostatni właściciel młyna, który stworzył tu pierwszy w Oliwie pensjonat z prawdziwego zdarzenia. Budynek, z charakterystyczną trzykondygnacyjną wieżą przykrytą łamanym, wielospadowym dachem, na tle leśnych wzgórz Doliny Oliwskiej przypominał niewielki zamek. To właśnie dzięki temu malowniczemu położeniu zyskał nazwę „Zameczek Mormonów” (Mormonenschlösschen). Choć nazwa nie miała nic wspólnego z mormonami, to sprzyjała żartom i plotkom. Pensjonat dla dziewcząt z dobrych domów, który mieścił się w willi, stał się źródłem spekulacji o rzekomym wielożeństwie i tajemniczych spotkaniach, co dodatkowo budowało aurę legendy.

Klasztor Cystersów w Oliwie, założony w 1186 roku przez księcia gdańskiego Sambora I, stanowi jedno z najważniejszych dziedzictw Pomorza. Powstał jako filia cysterskiego klasztoru w Kołbaczu, a jego historia sięga romańskich początków, kiedy to w XIII wieku zbudowano prezbiterium bazyliki oraz wschodnie skrzydło klasztoru z dormitorium. Późniejsze gotyckie rozbudowy nadały kościołowi obecny kształt, wzbogacając go o takie elementy, jak kaplica Świętego Krzyża z XV wieku, czy budynek Domu Bramnego.W czasach nowożytnych klasztor doświadczył wielu zniszczeń, m.in. w 1577 roku, co wymagało odbudowy i modernizacji. Wprowadzono nowe więźby dachowe, odbudowano sklepienia i rozbudowano zaplecze gospodarcze. W XVII wieku wzbogacono kościół o kaplice Pięciu Ran i Mariacką, a otaczający kompleks ogród przekształcono w stylu barokowym. Znaczącym wydarzeniem było podpisanie w klasztorze traktatu pokojowego zwanego pokojem oliwskim w 1660 roku, kończącego wojnę polsko-szwedzką.Pod koniec XVIII wieku, za czasów opata Jacka Rybińskiego, opactwo przeżyło okres rozkwitu. Powstały nowe zabudowania, jak Nowy Pałac Opacki i Stajnia Opacka, a ogród opacki został przeprojektowany przez ogrodnika Johanna G. Saltzmanna. Niestety, w 1772 roku opactwo zostało przejęte przez Prusy, a jego majątek skonfiskowano.W 1831 roku klasztor został ostatecznie skasowany, a kościół parafialny podniesiono w 1925 roku do rangi katedry w nowo ustanowionej diecezji gdańskiej. Dziś dawny klasztor w Oliwie pozostaje cennym pomnikiem historii, łączącym w sobie romańską prostotę, gotycką monumentalność i nowożytną elegancję.

Zagroda Gburska, zlokalizowana na Wyspie Sobieszewskiej w Gdańsku, to niezwykły przykład żuławskiej architektury wiejskiej z XIX wieku. Kompleks, zajmujący 1,9 ha, składa się z domu mieszkalnego, częściowo mieszkalnego spichlerza, ruin dwóch obór, fundamentów stodoły o imponującej długości 30 metrów, a także stawu, sadu i niewielkiego parku. Wyspa Sobieszewska oraz Żuławy Wiślane to obszary o unikalnym charakterze architektonicznym. Tereny te słyną z tradycyjnych budynków wiejskich, w tym domów podcieniowych i murowanych spichlerzy, które świadczą o bogactwie i zaradności dawnych gospodarzy, zwanych gburami. Zagroda przy ulicy Świbnieńskiej doskonale wpisuje się w ten krajobraz – przestronność budynków, funkcjonalność rozkładu oraz obecność sadu i stawu odzwierciedlają praktyczne podejście do organizacji przestrzeni mieszkalnej i gospodarczej.

Palmiarnia w Parku Oliwskim im. Adama Mickiewicza powstała w drugiej połowie XVIII wieku jako klasztorny ogród zimowy. Początkowo służyła jako przestrzeń do uprawy egzotycznych roślin i była integralnym elementem kompozycji parku, znajdując się niedaleko głównej alei, na południowy wschód od Pałacu Opackiego.Na przestrzeni lat była wielokrotnie rozbudowywana – szczególnie w XIX wieku, w latach 50. XX wieku oraz w 1984 roku. Współczesna szklana rotunda, o cylindrycznej formie i wysokości 15 metrów, powstała w 1954 roku. Palmiarnia składa się z dwóch części: wschodniego, parterowego, murowanego budynku z przeszkleniami od strony południowej oraz nowoczesnej kopuły w części zachodniej.W jej wnętrzu znajduje się imponująca kolekcja roślin egzotycznych, w tym m.in. palmy, bananowce, araukarie, filodendrony, kaktusy, aloesy, agawy, opuncje, fikusy, sagowce, paprocie drzewiaste i storczyki. Szczególną uwagę zwracają takie okazy, jak palma dżemowa z Brazylii, palma bożonarodzeniowa z Filipin, czy palma meksykańska. W kolekcji wyróżnia się także 17-metrowa araukaria pochodząca z australijskich lasów deszczowych oraz egzotyczne bananowce australijskie.Palmiarnia słynie również z dawnych okazów – oliwski daktylowiec, który miał 180 lat, był najstarszym sztucznie hodowanym okazem tego gatunku w Europie i jedynym w Polsce. Obecnie wśród najstarszych roślin znajdują się ponad 150-letnie szorstkowce i nieco młodsza palma kanaryjska.

Historia Młyna IV w Oliwie sięga 1591 roku, kiedy to opat Dawid Konarski, przekazał ten teren, zasłużonemu wobec oliwskiego konwentu Janowi Doryngowskiemu. Powstał wówczas okazały dwór i kuźnica żelaza, która z czasem została przekształcona w kuźnicę miedzi. W 1672 roku posiadłość nabył Gottfried Günter, nadając jej nazwę Güntershof. Dwór ten zyskał znaczenie historyczne, gdy w 1697 roku gościł tu książę Conti, francuski pretendent do polskiego tronu, który prowadził tu tajne narady ze swoimi zwolennikami.W XVIII wieku nastąpiła kolejna zmiana przeznaczenia obiektu. Kuźnica miedzi została przekształcona kolejno w kaszarnię, olejarnię, a następnie w zakład produkujący odlewy żeliwne do produkcji broni i maszyn. Dopiero w 1863 roku obiekt zaczął pełnić funkcję młyna zbożowego, którą utrzymywał aż do pożaru w latach 80. XX wieku.Młyn IV był świadkiem wielu przemian i pełnił różne funkcje, od kuźnicy po fabrykę i młyn. Jego burzliwe dzieje odzwierciedlają przemiany gospodarcze i społeczne regionu. Do dziś zachowały się charakterystyczne budynki młyna, staw, tama i upusty, które stanowią cenne świadectwo przeszłości.

Historia dworu w gdańskiej Oruni sięga końca XVI wieku, kiedy to pojawił się na planie Berndta Friedricha z 1599 roku. W XVII wieku posiadłość przeszła w ręce burmistrza Bartłomieja Schachmanna, który urządził tu rezydencję letnią. Otaczający ją ogród zachwycał różnorodnością roślin, wodospadami, kwietnikami i roślinnymi labiryntami, a sam dwór służył jako miejsce wystawnych biesiad i koncertów. Kolejnymi właścicielami byli burmistrzowie Gdańska Johann Zierenberg oraz Albrecht Groddeck. W 1698 roku rezydencję odwiedził król Polski August II Mocny, a w 1734 roku kwaterował tutaj rosyjski marszałek Burkhard von Münnich podczas oblężenia Gdańska. W tym czasie prawdopodobnie podpisano akt kapitulacji miasta.Pod koniec XVIII wieku majątek przejął burmistrz Johann Gottfried Reyger, którego krewny, botanik Gotfryd Reyger, założył w posiadłości ogród botaniczny z egzotycznymi roślinami, takimi jak ananasy czy cytrusy. Rok 1813 przyniósł kres świetności – dwór został zniszczony podczas walk francusko-rosyjskich, a dalsze zniszczenia spowodował orkan w 1818 roku.W 1816 roku dwór odbudował gdański kupiec Fryderyk August Hoene, nadając mu klasycystyczny wygląd, który zachował się do dziś. Dwukondygnacyjny budynek pokryty czterospadowym dachem ozdobiono portalem wspartym na kolumnach toskańskich, a przed nim urządzono okrągły podjazd. Wewnątrz przetrwały drewniane schody i kominki z XIX wieku. W 1917 roku ostatnia właścicielka, Emilia Hoene, przekazała dwór miastu. Zespół dworski w Oruni, w skład którego wchodzi dwór, budynki gospodarcze, lodownia oraz Park Oruński, do dziś stanowi ważne dziedzictwo historyczne i kulturowe Gdańska. Park jest dostępny dla mieszkańców i turystów, a jego przestrzenie są wykorzystywane na koncerty i festyny.

Hipodrom w Sopocie to wyjątkowy obiekt w Europie, gdzie z trybun można rozpościera się widok na morze, tworząc jedyne w swoim rodzaju połączenie sportowej rywalizacji z morską aurą. Jego historia sięga lat 70. XIX wieku, kiedy pruscy huzarzy z Gdańska organizowali tutaj biegi myśliwskie jako trening dla kawalerii. W 1898 roku zaczęto regularnie rozgrywać gonitwy płaskie i przeszkodowe. Wtedy też powstały istniejące do dziś elementy infrastruktury: tor, dwie trybuny oraz hala totalizatora.W okresie międzywojennym sopocki tor, znajdujący się na terenie Wolnego Miasta Gdańska, zdobył europejską sławę. Był areną międzynarodowych zawodów hippicznych, które idealnie wpisywały się w charakter letniskowego kurortu. Jego doskonała bieżnia i malownicze otoczenie – z jednej strony zalesione wzgórza, z drugiej plaża oddalona o 400 metrów – przyciągały miłośników jeździectwa z całego kontynentu.Po II wojnie światowej wznowiono gonitwy, ale w latach 80. XX wieku hipodrom przekształcił się w ośrodek treningowy i centrum sportów jeździeckich. Wyścigi powróciły dopiero pod koniec lat 90., gdy obiekt przejęło miasto Sopot.Dziś hipodrom łączy funkcję toru wyścigowego, ośrodka treningowego i miejsca dla miłośników jeździectwa rekreacyjnego. Organizowane są tutaj zawody, szczególnie w skokach przez przeszkody. Na terenie obiektu działa hotel dla koni oraz wypożyczalnia powozów. Hipodrom w Sopocie, z unikalnym położeniem i bogatą historią, pozostaje ważnym punktem na mapie regionu.